Szkoła Główna Mikołaja Kopernika

Pierwszy w historii wybuch gwiazdy poza Układem Słonecznym

Artystyczna wizja wybuchu gwiazdy

Po raz pierwszy astronomowie zaobserwowali, jak inna niż Słońce gwiazda wyrzuca w przestrzeń ogromny strumień plazmy – zjawisko znane jako koronalny wyrzut masy (CME). Eksplozja była tak potężna, że mogłaby pozbawić atmosfery planety znajdujące się w jej pobliżu.

Odkrycia dokonano dzięki współpracy naukowców z całej Europy, którzy wykorzystali dane z kosmicznego obserwatorium XMM-Newton Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) oraz radioteleskopu LOFAR (Low-Frequency Array). Wyniki badań opublikowano w prestiżowym czasopiśmie Nature.

Zjawisko pochodziło z czerwonego karła – niewielkiej i chłodniejszej od Słońca gwiazdy, oddalonej od Ziemi o około 40 lat świetlnych. Choć ma jedynie połowę masy Słońca, jej pole magnetyczne jest aż 300 razy silniejsze, a rotacja – 20 razy szybsza. To właśnie wokół takich gwiazd krąży większość znanych dziś egzoplanet w Drodze Mlecznej.

Zaobserwowany wyrzut plazmy był wyjątkowo gwałtowny – poruszał się z prędkością około 2400 km/s, co odpowiada jedynie jednej na dwa tysiące erupcji słonecznych. Według naukowców taka erupcja mogłaby całkowicie zniszczyć atmosfery planet znajdujących się w jej zasięgu.

Zespół naukowców zaznacza, że tak gwałtowne erupcje mogą mieć kluczowe znaczenie dla zdolności planet do utrzymania atmosfer i potencjalnego życia. Jeśli podobne zjawiska zachodzą często, nawet planety znajdujące się w tzw. strefie zamieszkiwalnej mogą zostać pozbawione atmosfery i stać się jałowe.

Odkrycie stanowi przełom w badaniach pogody kosmicznej i poszukiwaniach światów nadających się do zamieszkania. Pokazuje, że procesy obserwowane w Układzie Słonecznym zachodzą również wokół innych gwiazd – często z jeszcze większą intensywnością.

Naukowcy zakładają, że dalsze obserwacje z wykorzystaniem teleskopów LOFAR i XMM-Newton pozwolą lepiej zrozumieć, jak gwałtowne zjawiska gwiazdowe wpływają na ewolucję planet w galaktyce.

Artykuły wiadomości ze świata nauki ukazują się w ramach cyklu popularyzującego naukę na stronie Szkoły Głównej Mikołaja Kopernika.
Logotyp SGMK
Międzynarodowość, Interdyscyplinarność, Wysoka Jakość Nauczania

Szkoła Główna Mikołaja Kopernika (SGMK) jest uczelnią publiczną, która została założona w 2023 roku w 550. rocznicę urodzin –najwybitniejszego z polskich uczonych Mikołaja Kopernika. SGMK realizuje działalność naukową, badawczą i dydaktyczną dostosowując nauczanie do wyzwań przyszłości i bieżących potrzeb rynku, integrując wiedzę z różnych dyscyplin nauki i nawiązując współpracę z najlepszymi naukowcami i specjalistami z Polski i świata.

Przejdź do treści