Królewska Szwedzka Akademia Nauk ogłosiła laureatów Nagrody Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie nauk ekonomicznych za 2025 rok. Prestiżowe wyróżnienie otrzymali Joel Mokyr, Philippe Aghion oraz Peter Howitt – za wyjaśnienie, w jaki sposób innowacje napędzają długofalowy rozwój gospodarczy.

Połowę nagrody przyznano Joelowi Mokyrowi z Northwestern University w USA „za zidentyfikowanie warunków niezbędnych do utrzymania wzrostu poprzez postęp technologiczny”. Drugą połowę wyróżnienia podzielili Philippe Aghion (Collège de France, INSEAD i LSE) oraz Peter Howitt (Brown University) – „za teorię trwałego wzrostu opartego na twórczej destrukcji”.

Przez większość historii ludzkości stagnacja była normą – mimo pojawiających się odkryć i wynalazków, wzrost gospodarczy zawsze w końcu wyhamowywał. Dopiero w ciągu ostatnich dwóch stuleci świat doświadczył bezprecedensowego okresu trwałego wzrostu gospodarczego, który wyniósł miliardy ludzi z ubóstwa i stworzył podstawy współczesnego dobrobytu.

Tegoroczni laureaci wyjaśnili mechanizmy stojące za tym przełomem. Pokazali, że to ciągła sekwencja innowacji technologicznych napędza rozwój, tworząc warunki do kolejnych odkryć, nowych produktów i metod produkcji, które zastępują stare rozwiązania w niekończącym się cyklu.

Joel Mokyr, korzystając z bogatych źródeł historycznych, pokazał, że sama wiedza praktyczna nie wystarcza – aby innowacje mogły się kumulować i wzajemnie napędzać, konieczne są także naukowe wyjaśnienia tego, dlaczego dane rozwiązania działają. Kluczowe znaczenie ma też otwartość społeczeństw na nowe idee oraz gotowość do zmian.

Philippe Aghion i Peter Howitt zaproponowali z kolei w 1992 roku matematyczny model twórczej destrukcji (ang. creative destruction), w którym nowatorskie technologie i produkty wypierają starsze, zmieniając strukturę rynku. Innowacja jest więc jednocześnie twórcza — bo wprowadza coś nowego — i destrukcyjna, ponieważ osłabia pozycję firm opierających się na przestarzałych rozwiązaniach.

Nobel z ekonomii właściwie nazywa się Nagrodą Banku Szwecji w dziedzinie nauk ekonomicznych dla uczczenia pamięci Alfreda Nobla. Jako jedyna przyznawana nagroda nie została przewidziana w testamencie Alfreda Nobla, a ufundował ją w 1968 r. Centralny Bank Szwecji z okazji 300-lecia swojego istnienia. Komitet ds. Nagrody wyraził zgodę na tę inicjatywę i od 1969 r. systematycznie przyznawane jest to wyróżnienie.